woensdag 13 juni 2012

De zaak van het verdwenen lichaam – Kel Richards (1994)

Titel: De zaak van het verdwenen lichaam
Auteur: Kel Richards
Oorspronkelijke titel: The case of the vanishing corpse
Uitgever Novapres (www.novapres.nl)

Het verhaal
Privé detective Ben Bartolomeüs, gespecialiseerd in het opsporen van vermiste personen en voorwerpen, krijgt een tamelijk vreemde opdracht. Het lijk van een ter dood veroordeelde man is uit zijn graf verdwenen en het lichaam dient zo snel mogelijk teruggevonden te worden om zijn volgelingen de mond te kunnen snoeren.
Het speurwerk wordt in gang gezet, scenario’s voor de verdwijning op rij gezet en met de feiten vergeleken. Ben gaat bij iedereen langs, van degene die bij de executie aanwezig waren tot degene die het lege graf ontdekten. Al snel komt hij erachter dat er nogal wat belangen gediend zijn met deze zaak, diverse overheden volgen de voortgang van zijn onderzoek nauwlettend en zijn bereid om desnoods met geweld de uitkomst naar hun hand te zetten.
Met ieder gesprek wordt het verhaal van het lege graf duidelijker. Zal het verdwenen lichaam uiteindelijk gevonden worden?

Bijbelse connectie
Het boek De zaak van het verdwenen lichaam heeft een relatie met de kruisdood en opstanding van Jezus Christus. De hogepriesters hadden Jezus ter dood veroordeeld om de rust in Jeruzalem te bewaren en geen straffen van de Romeinse overheersers opgelegd te krijgen. Tijdens de kruisiging waren de meeste leerlingen in geen velden of wegen te bekennen, ze waren na de arrestatie in het Hof van Gethsemane allemaal gevlucht. Na de kruisdood op vrijdag werd Jezus vanwege de bijna beginnende sabbat in alle haast begraven. Hij werd in het rotsgraf van Jozef van Arimatea, een geheime leerling, gelegd. In opdracht van de hogepriesters werden enkele Romeinse wachten bij het graf gezet, om te voorkomen dat de leerlingen hun meester uit het graf zouden halen en zouden beweren dat Hij was opgestaan.
De evangeliën zeggen niets over de opstanding zelf, het verhaal gaat na de graflegging verder met de ontdekking van het lege graf. Als diverse vrouwen, waaronder Maria Magdalena, op zondag naar het graf gaan, treffen ze engelen in een leeg graf aan die hen vertellen dat de Heer is opgestaan. In verschillende apocriefe geschriften wordt verteld dat er ’s nachts engelen naar het graf waren gekomen en dat Jezus naar buiten kwam.
Omdat de vrouwen niet geloofd worden, gaan enkele discipelen zelf kijken. Ze
treffen in het graf geen lichaam van Jezus aan, alleen de linnen windsels. In de periode die dan volgt verschijnt Jezus op meerdere plaatsen aan meerdere mensen, tot aan de hemelvaart. De discipelen gaan door met het verkondigen van de boodschap, wat hen in aanvaring brengt met de hogepriesters. Ook de joodse gemeenschap roert zich tegen de steeds groter wordende nieuwe gemeenschap. Dit leidt zelfs tot de steniging van Stefanus, die daarmee de eerste martelaar voor het christendom wordt.

De Nieuwe Bijbelvertaling, Nieuwe Testament
Johannes 11:47-50, de hogepriesters beramen de dood van Jezus
Matteüs 26:56, de leerlingen vluchten na de arrestatie vanJezus
Marcus 15:42-46, Jozef van Arimatea legt Jezus in zijn rotsgraf
Matteüs 27: 62-66, het graf wordt bewaakt door Romeinse soldaten
Lucas 24:1-12, de vrouwen ontdekken het lege graf
Johannes 20:19-20, Jezus verschijnt aan de leerlingen
Romeinen:1-4, Jezus, zoon van God, stond op uit de dood
1 Korinthiërs 15:1-7, Jezus verschijnt aan een groep van vijfhonderd mensen
Handelingen 5: 17-18, de discipelen worden gevangen gezet
Handelingen 7: 54-60, Stefanus wordt gestenigd

Apocriefen
Het evangelie van Petrus: engelen openen het graf en Jezus loopt er uit
Het evangelie van Nicodemus: een man legt getuigenis van de opstanding af
Het evangelie van de Hebreeën: de opgestane Heer verscheen aan Jacobus

Stof tot nadenken
In 2007 kwam Discovery Channel met een documentaire waarin bewijzen voor het graf van Jezus werden aangedragen. In Nederland schreef Jacob Slavenburg er een boek over. Als de beweringen waar zouden zijn, zou het hele christendom op een leugen gebaseerd zijn. Een dood aan het kruis, maar geen overwinning op de dood door de opstanding, geen verschijningen aan de discipelen en anderen en tot slot ook geen hemelvaart.
De documentaire en de boeken die er bij verschenen riepen en roepen nog steeds heftige reacties op. Kort gezegd verwerpen nagenoeg alle archeologen van naam de stellingen omdat hard bewijs ontbreekt. Daarnaast blijft de prangende vraag waar het christendom dan wel op gebaseerd zou zijn. Waarom ging men door als de leider dood en begraven zou zijn en het duidelijk was dat de gevestigde orde de beweging de kop in wenste te drukken, met alle mogelijke middelen?
Het wonder van de opstanding wordt regelmatig in twijfel getrokken. Voor diegenen die niet in wonderen geloven (en de almacht van God) zijn een aantal verklaringen mogelijk. De eerste is dat Jezus niet aan het kruis stierf, maar slechts bewusteloos raakte en in het graf weer bijkwam. Een andere verklaring is dat Jezus gestorven was, maar als hallucinatie aan de discipelen verscheen, die vervolgens ten volle overtuigd van de opstanding de blijde boodschap gingen verkondigen. Weer een andere verklaring stelt dat het de discipelen zelf geweest zijn die het lichaam weghaalden zodat ze de opstanding konden verkondigen. De laatste verklaring is dat het om een later bedacht verhaal gaat, bedoelt om zieltjes te winnen voor de nieuwe godsdienst.

In buitenbijbelse bronnen (o.a. Flavius Josephus en Tacitus) wordt ook diverse malen gesproken over Jezus en het feit dat hij ter dood was veroordeeld. De Romeinen waren goed getraind in het volbrengen van de doodstraf, dus is het uiterst onwaarschijnlijk dat iemand dit zou overleven. Mocht dit toch het geval zijn geweest, dan zou Jezus er zo slecht aan toe zijn (mede door de geseling die er aan voorafging), dat de dood er wel op moest volgen. Als Jezus wonder boven wonder toch niet was gestorven, hoe had hij het graf dan (zonder bovennatuurlijke hulp) van binnenuit kunnen openen? En waarom werd er in het verhaal dan geen melding gemaakt van een bloederig uitziende Jezus die uit het graf strompelde om hulp te zoeken?
Jezus verscheen na de opstanding als eerste aan Maria Magdalena, daarna aan de discipelen en later zelfs aan de groep van vijfhonderd mannen en vrouwen. Als het hier om hallucinaties was gegaan, terwijl Jezus gewoon nog in het graf lag, zou het voor de hogepriesters en de Romeinen een fluitje van een cent geweest zijn om het lichaam van Jezus er uit te halen en door de straten van Jeruzalem te paraderen. Daarmee zouden de discipelen ongenadig als fantasten worden neergezet en zou niemand meer iets geloven van wat ze aan het verkondigen waren.
Een andere theorie stelt dat het de discipelen zelf waren geweest die het lichaam uit het graf hadden gehaald om de opstanding geloofwaardig neer te zetten. De diefstal zou dan hebben moeten plaatsvinden terwijl de Romeinse wachten in slaap waren gevallen of door de Romeinse wachten te overvallen. Hoe het ook zij, dit zou zeker een reactie van de Romeinen teweeg hebben gebracht. De volgelingen van Jezus waren bekend, dus hoefden alleen maar opgepakt te worden, gemarteld voor een bekentenis om vervolgens publiekelijk terechtgesteld te worden. Daarmee zou de christelijke kerk ter plekke in de kiem gesmoord zijn.
Het verhaal van de opstanding is pas tientallen jaren na deze gebeurtenis op papier gezet. Dat zou de reden zijn voor allerlei aanpassingen zodat het des te geloofwaardiger zou zijn. Het probleem met deze theorie is dat het lege graf wordt ontdekt door vrouwen en dat het Maria Magdalena is die de opgestane Jezus als eerste ziet. Vrouwen hadden in die tijd een ondergeschikte positie, het was zelfs zo dat hun getuigenissen niet rechtsgeldig waren. Als je dan toch een geloofwaardig verhaal wilt neerzetten, dan laat je vrouwen weg bij zulke belangrijke gebeurtenissen. Wat ook vreemd is, is dat men in het graf de linnen windsels nog aantreft. Als je een gladgestreken verhaal vertelt, is dit een vreemd detail. Zo vreemd dat het wel lijkt alsof de feiten vreemder zijn dan een verzinsel. Een ander punt is dat de evangeliën relatief kort na de kruisiging en opstanding zijn opgeschreven, in een periode waarin een aantal mensen de gebeurtenissen zelf nog hadden meegemaakt of minimaal iemand kenden die er bij was geweest. Afwijkingen van de grote lijnen van het verhaal zouden twijfel zaaien en de groei van de christelijke kerk hebben ondergraven.
Nog een ander belangrijk punt is de geloofsovertuiging van de eerste christenen. Feitelijk waren dit joden, die het Oude Testament in vervulling zagen gaan door de komst van de voorzegde messias. Het is ondenkbaar dat ze een gewoon mens tot Zoon van God zouden uitroepen, dat zou indruisen tegen alles wat ze tot dan toe geloofd hadden en pure godslastering zijn (precies de beschuldiging van de hogepriester). Als de discipelen er niet voor de volle honderd procent van overtuigd waren dat Jezus was opgestaan, waar haalden ze dan de kracht vandaan om de boodschap te verkondigen met gevaar voor eigen leven? Zouden ze bereid zijn hun leven te geven voor een door henzelf verzonnen verhaal?

Links
Het familiegraf van Jezus
Claim over het familiegraf van Jezus onderzocht
Claim over de opstanding onderzocht
Argumenten voor de opstanding
Opstanding, feit of fictie?

Boeken met verwant thema
Het Golgotha dossier - Philipp Vandenberg
Het vuurevangelie - Michel Faber
De 1stelingen - Ton van Mourik
De broederschap - Daniel Easterman
Codex Constantijn - Paul Maier
Het volmaakte relikwie – Michael Byrnes