Auteur: Davis Bunn
Oorspronkelijke titel: The black madonna
Uitgeverij Kok (www.kok.nl)
Storm Syrell probeert het faillissement van haar handel in duur antiek te voorkomen en als zich de gelegenheid voordoet om als koper voor een zeer rijke cliënt stukken aan te schaffen, gaat ze in op het aanbod. Het contact met de onbekende koper verloopt via een tussenpersoon, van wie ze volmacht krijgt om bepaalde stukken tegen ieder waarde te kopen. Dat is ook nodig, want er is kennelijk nog een andere hele rijke partij die op dezelfde stukken lijkt te azen. De zaken worden steeds gecompliceerder, want niet alleen op veilingen spelen zich dramatische taferelen af, ook ver daarbuiten vallen slachtoffers die op één of andere manier allemaal met deze zaak te maken hebben. Het beeld van waar het over gaat wordt wat duidelijker als blijkt dat de rode draad in de zaak draait rondom relieken en iconen waar wonderbaarlijke krachten aan worden toegeschreven. Wie zit hier achter, waarom worden deze voorwerpen aangekocht of zelfs gestolen uit kloosters en hoeveel ontvoeringen, vuurgevechten en bommen gaan er nog komen?
Bijbelse connectie
Het boek De Zwarte Madonna heeft een relatie met de kracht van iconen en relieken. Het woord reliek komt niet in de bijbel voor en ook reliekverering wordt nergens genoemd. Wel wordt zowel in het Oude als Nieuwe Testament aangegeven dat de kracht van profeten, apostelen en Jezus zelf kon overgaan op voorwerpen die hierdoor genezende eigenschappen kregen.
De eerste vermelding van de kracht van de botten van een overleden profeet lezen we in het Oude Testament. Kort nadat Elisa begraven was, vielen Moabitische bendes het land in. Juist op dat moment was een begrafenis aan de gang. De familie besloot te vluchten en om de overledene niet te laten liggen, wierpen ze deze in het graf van Elisa. Hierop kwam de dode weer tot leven. Bij deze ene vermelding in het OT blijft het.
In het Nieuwe Testament wordt op twee plaatsen vermeld dat krachten zijn overgegaan op kleding. In Marcus staat te lezen dat toen een al twaalf jaar zieke vrouw hoopte op genezing als ze in staat zou zijn om het kleed van Jezus aan te raken. In de menigte die om Hem heen verzameld is, lukt het haar om achter Jezus te komen en de zoom van Zijn bovenkleed aan te raken. Onmiddellijk is ze genezen van haar kwaal. In Handelingen wordt verteld dat Paulus bijzondere krachten had gekregen en dat die zelfs waren overgegaan op de doeken die hij droeg. Deze doeken werden naar de zieken gebracht, waarop ze genezen werden.
De Nieuwe Bijbelvertaling, Oude Testament
2 Koningen 13:20-21, de botten van Elisa brengen een dode tot leven
De Nieuwe Bijbelvertaling, Nieuwe Testament
Marcus 5:21-34, genezing na het aanraken van het kleed van Christus
Handelingen 19:11-12, met de doeken van Paulus worden mensen genezen
Stof tot nadenken
In de middeleeuwen waren de verhalen over wonderen die samenhingen met relieken zo populair dat iedere machthebber probeerde in het bezit te komen van een reliek. Dit bezit gaf een zekere status en bescherming tegen vijanden. Ook kerkhoofden deden hun uiterste best om bijzondere relieken te verkrijgen opdat er maar zoveel mogelijk mensen hun kerk zouden bezoeken (en financieel bij zouden dragen). De kruistochten waren niet alleen om het Heilige Land te bevrijden, maar dienden zeer zeker ook om zoveel mogelijk relieken te bemachtigen. Daarbij maakte het nauwelijks uit wie in bezit was van de relieken, mede-christenen werden net zo gemakkelijk beroofd als ieder ander.
Vanuit de vroege kerk werd de verering onderschreven, zolang maar duidelijk bleef dat het niet de voorwerpen of heiligen zelf waren die werden aanbeden, maar dat dit alleen maar manieren waren om dichter bij God te komen.
Tijdens het tweede concilie van Nicea (in 767) werd bepaald dat iedere kerk een reliek bij het altaar dient te hebben. De Rooms-katholieke kerk kent een officiële indeling van soorten relieken:
- Eerste klas relieken: eigenlijke delen van een heilige (b.v. bot, haar, tand, vinger)
- Tweede klas relieken: een voorwerp welke door een heilige gedragen werd (b.v. een mantel, een sok, een handschoen)
- Derde klas relieken: een stuk stof welke aangeraakt is door het lichaam van een heilige of een stuk stof welke bij de begraafplaats of de plaats van een visioen van een heilige is geweest.
Enkele belangrijke kerkvaders uit de eerste eeuwen na Christus schreven over de kracht van relieken en het achterblijven van een soort kracht in de overblijfselen van de overleden heiligen. De katholieke kerk beschouwt dit als een persoonlijke mening want het officiële standpunt is nog steeds dat er geen bijzondere helende krachten verbonden zijn aan relieken zelf. Wonderen die gebeuren zijn werken van God en de relieken zijn van ondergeschikt belang.
Wie denkt dat de verhalen over wonderbaarlijke genezingen voornamelijk middeleeuws zijn, maakt een vergissing. Er worden nog steeds wonderen gemeld. In 2011 werden de relieken van de heilige Don Bosco door India gedragen, een spoor van wonderen achter zich latend. Die wonderen dienen nog wel onderzocht te worden, maar een onmiskenbaar effect is wel het opbloeien van de geloofsbeleving van de gemeentes die bezocht werden.
Juist omdat de kerk van mening is dat het niet de relieken zelf zijn die een helende kracht bezitten is hier geen wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Waar wel enig onderzoek naar gedaan is, is het overbrengen van helende krachten op doeken.
In de jaren zestig van de vorige eeuw deed bioloog Bernard Grad onderzoek naar de helende krachten van Oscar Estabany. Om invloeden van geloofsovertuiging uit te sluiten, deed hij uitsluitende onderzoek met muizen. De experimenten toonden aan dat de muizen die door Estabany werden aangeraakt sneller genazen. Er werd zelfs vastgesteld dat aanraking niet eens nodig was, de genezing verliep zelfs sneller met doeken die door Estabany waren aangeraakt met de intentie om te helen.
De Cukierski familie weet van religie handel te maken. Zij bieden gebedsdoeken aan die in aanraking zijn geweest met minstens vijftien gecertificeerde relieken en daarbij wijzen ze op de bijbelse teksten die helende krachten toeschrijven aan de doeken van Paulus. Desalniettemin geven ze geen garantie dat de doeken zullen werken. Het is en blijft God die beslist over genezing.
Links
Relieken in de Katholieke Encyclopedie (Engels)
Relieken op Wikipedia
Relieken op Wikipedia (Engels)
Relieken van Don Bosco in India (Engels)
Experimenten van Bernard Grad (Engels)
Gebedsdoeken te koop (Engels)
Boeken met verwant thema
De opvolger - Alex van Galen
