Auteur: Sam Bourne
Oorspronkelijke titel: The last testament
Uitgever Luitingh (www.uitgeverijluitingh.nl)
Tijdens de oorlog in Irak wordt het oudheidkundig museum in Bagdad geplunderd en verdwijnen de kostbaarheden de grens over. Eén van deze archeologische schatten is een kleitablet van duizenden jaren oud. Een Israëlische archeoloog krijgt het tablet per toeval in handen. Bij het vertalen ervan beseft hij dat hij het testament van aartsvader Abraham in handen heeft en dat de inhoud ervan van invloed zal zijn op de vredesonderhandelingen tussen Israël en de Palestijnen. Voor hij kans ziet om de inhoud te delen wordt hij vermoord. Op vrijwel hetzelfde moment wordt een Palestijnse archeoloog vermoord en al snel vliegen de beschuldigingen over en weer en worden de vredesonderhandelingen bevroren.
Onderhandelaar namens de Verenigde staten, Maggie Costello, probeert de motieven van de moorden te achterhalen om de vredesbesprekingen weer op gang te brengen. Al snel zit ze tot over haar oren in de problemen en riskeert ze haar leven om het kleitablet te kunnen vinden. Wat staat er in de nalatenschap van Abraham en kan ze haar onbekende tegenstanders verslaan?
Bijbelse connectie
Het boek Het laatste testament heeft een relatie met Abraham, zijn zonen Isaak en Ismaël en de berg Moria, beter bekend als de Tempelberg.
In Genesis kunnen we het verhaal van Abraham lezen. Lange tijd blijft hij kinderloos, ondanks de belofte van God zelf dat hij veel nakomelingen zal krijgen. Zijn vrouw Sara haalt hem over om een huwelijk te sluiten met Hagar, hun Egyptische slavin. Bij haar krijgt Abraham zijn eerste zoon, Ismaël. Later krijgt Abraham een zoon bij Sara, Isaak. Uit jaloezie worden Hagar en haar zoon door Sara weggestuurd. God test daarna het geloof van Abraham door hem op te dragen zijn zoon te offeren. De aanwijzingen volgend, vertrekt Abraham met Isaak naar het gebied waarin de berg Moria ligt. Op het allerlaatste moment wordt het offer door een engel tegengehouden.
Nadat Ismaël is weggestuurd, wordt er in de bijbel alleen nog maar over hem geschreven dat hij in de woestijn van Paran leefde en dat zijn moeder een Egyptische vrouw voor hem had uitgezocht. De bijbel vervolgt met het verhaal van Isaak. Pas bij de dood van Abraham komen de twee zoons weer samen, om hun vader te begraven.
God had Abraham beloofd dat het gehele land van Kanaän aan zijn nakomelingen zou gaan toebehoren, waarbij ook nog vermeld wordt dat het verbond met Isaak (en niet Ismaël) verder gezet wordt. Hier is de joodse claim op het land Israël gebaseerd.
Volgens een aantal bijbelwetenschappers is de locatie van het offer dezelfde als waar later de tempel van Jeruzalem gebouwd werd. Die tempel werd in 70 n.Chr. door de Romeinen met de grond gelijk gemaakt. De tempelberg wordt door de joden als heilige grond en de erfenis van Abraham beschouwd en is de plaats waar de nieuw te bouwen tempel zou moeten verrijzen. Die nieuwe tempel wordt in het Nieuwe Testament op diverse plaatsen genoemd. Paulus rept er over in verband met de wederkomst van Jezus Christus en in Openbaringen wordt de tempel in Jeruzalem ook genoemd. Momenteel wordt de tempelberg beheerd door een islamitische organisatie, wat tot de nodige frictie met orthodoxe joodse en christelijke groeperingen leidt.
De Nieuwe Bijbelvertaling, Oude Testament
Genesis 16:15, Ismaël wordt geboren
Genesis 17:8, God belooft land aan de nakomelingen van Abraham
Genesis 21:3, Isaak wordt geboren
Genesis 22: 1-14, Abraham is bereid zijn zoon te offeren
Genesis 25:9, Isaak en Ismaël begraven Abraham
De Nieuwe Bijbelvertaling, Nieuwe Testament
2 Tessalonicenzen 2:4, de tempel speelt een rol bij de wederkomst
Openbaringen 11:1-2, gelovigen bidden in de tempel
Stof tot nadenken
Wiseman bestudeerde honderden kleitabletten en merkte daarbij op dat het duizenden jaren geleden heel gebruikelijk was om informatie vast te leggen. Niet alleen wetten of handelsovereenkomsten, ook boodschappen van b.v. een moeder aan haar zoon werden overgebracht via kleitabletten. Hoewel niet iedereen kon lezen en schrijven, waren er vele schrijversscholen en had men gemakkelijk toegang tot iemand die een boodschap kon opstellen en het antwoord kon lezen. Met dit in het achterhoofd vroeg Wiseman zich af of de toen algemeen aanvaarde theorie dat de bijbel pas op schrift werd gesteld tussen 500 en 200 v.Chr. wel houdbaar was. Deze theorie was ontwikkeld in de loop van de 19e eeuw, vele decennia voor de vondst van talloze kleitabletten en zonder de kennis van het gebruik van het schrift in het Midden-Oosten.
Met het uitgangspunt dat zoiets belangrijks als godsdienst en afkomst van de familie ongetwijfeld op schrift zou zijn gesteld, bestudeerde hij Genesis en vergeleek dit met de literaire vormen die duizenden jaren geleden gehanteerd werden. Wiseman stuitte hierbij op de zogeheten Toledoth formule, een schrijfwijze die duidt op een (familie)geschiedenis, getekend door de auteur hiervan. Op diverse plaatsen in Genesis is deze structuur nog te herkennen:
Genesis 2:4 - Dit is de geschiedenis van hemel en aarde
Genesis 5:1 - Dit is het geslachtsregister van Adam
Genesis 6:9 - Dit is de geschiedenis van Noach
Genesis 10:1 - Dit is de geschiedenis van de zonen van Noach
Genesis 11:10 - Dit is de geschiedenis van Sem
Genesis 11:27 - Dit is de geschiedenis van Terah
Genesis 25:12 - Dit is de geschiedenis van Ismaël
Genesis 25:19 - Dit is de geschiedenis van Isaak
Genesis 36:9 - Dit is de geschiedenis van Ezau
Genesis 37- Dit is de geschiedenis van Jakob
Omdat de latere bijbelkopiïsten niet bekend waren met deze formule, werden deze zinnen niet genoteerd als het slot van een familiegeschiedenis, maar werden ze vaak als openingszinnen gebruikt. Zo zijn ze voor een deel ook nog terug te vinden in de huidige bijbelindeling. Voor de logica is toledoth dan vertaald met ‘dit zijn de nakomelingen van’, maar het is accurater om toledoth te vertalen met ‘dit is de geschiedenis van’. De tekst die voorafgaat aan deze slotzin beslaat dan ook alleen gebeurtenissen die de schrijver zelf had meegemaakt of die hij via verhalen van anderen had gehoord.
De verhalen over Abraham zit ingeklemd tussen die van Terach (zijn vader) en Ismaël en Isaak (zijn zonen). Een geschiedenis van de hand van Abraham zelf ontbreekt, er is geen toledoth formule met zijn naam er in. Mogelijk is dit kleitablet verloren geraakt of heeft een andere weg van overlevering gevolgd. Dat laatste zou kunnen verklaren waarom er tussen de Dode Zeerollen ook een Genesis Apocryphon gevonden is, met daarin ook gedeeltes van het levensverhaal van Abraham. Wat hierbij opvalt is dat de tekst in de eerste persoon is geschreven en een aanvulling is op de Genesis teksten uit de bijbel. Kan deze tekst afkomstig zijn van een verloren kleitablet?
Links
Recensie op Crimezone
Hypothese van Wiseman (Wikipedia, Engelstalig)
De formuleringen van de teksten in Genesis
Gedetailleerde toelichting op de Toledoth formule (Engelstalig)
Boeken met verwant thema
De verborgen kleitabletten - Julia Navarro
Abrahams mes - Ottar M. Nordfjord
De verdwenen menora - Jan & Sanne Terlouw
